Ondernemen is topsport, het vraagt om innovatie en uithoudingsvermogen!

Door: Gerben Dijksterhuis

Onze regio stond er altijd blinkend bij als het gaat om de werkgelegenheidscijfers. Food is een constante radar in de economie. Maar nu de economie zo’n flinke tik krijgt, is de vraag wat voor een effect heeft dat op onze regio. We vragen dit aan sportman Gerben Dijksterhuis. Hij is vrijwel bij alle NEON bijeenkomsten aanwezig geweest en vanuit zijn functie als Food & Innovatie Manager van de Rabobank helpt hij startups, scale-ups en snelle groeiers bij het vermarkten van hun innovatieve product of dienst in de Foodvalley.  Hij spreekt dagelijks Food ondernemers en hij kan als geen ander zijn visie hierop geven.

Om meteen met de deur in huis te vallen: De Nederlandse economie stevent af op een historische terugval. Het bruto binnenlands product (bbp) krimpt dit jaar naar verwachting met bijna 6 procent. Dit is in de afgelopen honderd jaar niet voorgekomen. Gerben zegt licht positief gestemd: “Toch zijn de verwachtingen voor de Nederlandse economie dit jaar nog relatief mild vergeleken met andere landen in de eurozone. De relatief milde lockdown zorgt in de eerste helft van het jaar voor een minder diepe krimp dan die in veel andere eurozonelanden. Ook had Nederland een goede uitgangspositie toen we de crisis in zijn gegaan. Omdat wij als land en regio sterk afhankelijk zijn van export (naar landen die nog sterker zijn getroffen), is er ook niet direct een sterk herstel zichtbaar. In cijfers: 2,9% voor 2021”.

Wat betekent het voor bedrijven in de Foodvalley?

Als antwoord op deze vraag maakt Gerben meteen de parallel naar de topsport. “Ondernemen is topsport. Het vraagt om innovatie en uithoudingsvermogen. Ik ben zelf een hardloper. Als loper ben je na een intervaltraining, af en toe flink aanzetten en dan herstellen naar een rustpunt, veel vermoeider dan een duurloop op een steady tempo. Voor ondernemingen geldt dit ook; het is echt aanpoten nu.” Bedrijven worden namelijk dit jaar nog meer getroffen dan het cijfer van -6% doet vermoeden. Er zit namelijk vertraging in. Sommige bedrijven hadden nog een aardig gevulde orderportefeuille. Die loopt nu vertraagd leeg en de pijn komt later. Bedrijfsinvesteringen zullen fors lager zijn en door de onzekere situatie zal dat ook in de periode hierna aanhouden. Ook in de export zal de klap nog een lange tijd voelbaar zijn. Bedrijven in de Regio Foodvalley richten zich bovengemiddeld op exporteren. Zowel in de handel als de voedingsindustrie. Maar ook kennis gedreven bedrijven die afhankelijk zijn van buitenlandse opdrachtgevers. Dit zal nog een tijd doorwerken, denkt Gerben.

Gerben voorziet ook problemen op het gebied van personeel. “De bedrijven die ik spreek houden hun werknemers nog wel aan, maar de inzet van flexibel personeel vermindert al sterk en sommige bedrijven kennen vacaturestops. Een stijging van de werkloosheid is onvermijdelijk” zegt Gerben. Daarnaast heeft het kabinet aangekondigd dat ons land langere tijd in een 1,5 metersamenleving moet begeven, in afwachting van een vaccin of ander medicijn tegen COVID-19. Dit betekent dat bepaalde sectoren niet hun volledige productiecapaciteit kunnen benutten zoals de horeca.

Een gemiddelde zegt niet alles

6% krimp in een jaar is erg, maar het is een gemiddelde. “Ik ken bedrijven die het juist extra goed doen en pieken in hun omzet. Bijvoorbeeld door het ‘hamstergedrag’ in de beginperiode van de crisis naar o.a. vitaminepreparaten. Of een voedingsbedrijf dat hygiënedoekjes is gaan produceren.”

Hier staan tegenover dat andere bedrijven naar verwachting het gemiddelde fors naar beneden trekken. Vooral horeca met -41% en (voedings)industrie met -10% voelen de impact. “Ik zie ook dat veel bedrijven die afhankelijk zijn van catering en grootschalige events, het nog zeker zes maanden lastig hebben. Die maken volgend jaar wel weer de grootste sprong opwaarts, maar dat is natuurlijk relatief” vertelt Gerben.

Voor laat-cyclische bedrijven zoals de bouw en industrie wordt de impact pas later dit jaar echt duidelijk. De onderstaande sectorprognose blijft onzeker. Wanneer er versoepelingen in de regelgeving komen, zijn de cijfers achterhaalt en zal het waarschijnlijk positiever uitpakken.

Strategisch nadenken over food

Het wordt steeds duidelijker dat we een lange adem nodig hebben om hiermee om te gaan. “Geen sprint maar een duurloop. Daar moet je als loper op instellen. Waar richt je je op, wat heb je nodig, hoe bereid je je voor? Voor ondernemers geldt dat ook” vertelt Gerben.

Wat betekent het voor de ondernemer in food? Gerben: “Blijf strategisch nadenken over de hot topics. De hot topic in food zijn het wegvallen van de foodafzet, hoe richt je het operationeel in en hoe kom je aan de goede grondstoffen? Door het wegvallen van afzet worden ondernemers gedwongen creatief te denken. Kijk naar de kansen die er wel zijn. Mooie voorbeelden zag je in horeca, daar ging de focus naar online geld verdienen met take-away tot maaltijdboxen. Bij de operationele zaken moet je denken aan: Hoe houd je de medewerkers gezond, wat doe je als een productie-unit wordt gesloten of als een toeleverancier niet kan leveren door een sluiting? Tot slot moet je strategisch blijven nadenken over de grondstoffen. Hoe ga je om met prijsfluctuaties, aanvoer en hoe zorg je dat de producten integer zijn geproduceerd?”

Never waste a good crisis

Gerben vindt deze tijd interessant vanuit het innovatieperspectief. “Mijn klanten zijn de innovatieve start-ups en scale-ups. Bezig met het ontwikkelen en in de markt zetten van een nieuw product of dienst. Een rapport van TechLeap laat zien dat 50% van deze start-ups in de komende maanden in liquiditeitsproblemen komen. Dat beeld herken ik grotendeels. Vooral de partijen die gericht zijn op foodservice hebben het erg lastig. Omschakelen naar retail gaat niet zo makkelijk, omdat het een hele competitieve markt is en je veel moet investeren in een sterk merk.”

Aan de andere kant is er ontzettend veel vernieuwing gezien in de voeding. Gerben: “Never waste a good crisis. Er is veel creativiteit om wegvallende omzet op te vangen. Trends zijn versneld, bijvoorbeeld digitalisering en lokaal produceren. Rabobank heeft enkele initiatieven actief gesteund. Denk hierbij aan de campagne van #SupportYourLocals, Boerschappen maar ook diverse regionale initiatieven door lokale banken. Thuisbezorgen, digitalisering, herkenbaarheid van regionale producten, dat zijn blijvende veranderingen.”

Niet meer terug naar het oude

De coronapandemie heeft de scheuren in ons wereldwijde voedselsysteem blootgelegd. Maar deze crisis biedt ook kansen om het systeem aan te passen. “We hebben de mogelijkheid om een sterker voedselsysteem te creëren: een systeem met minder verspilling, lagere uitstoot van broeikasgassen en slimmer gebruik van natuurlijke hulpbronnen. Ons “nieuwe normaal” mag er niet uitzien als de oude. Onze regio heeft structureel een goede uitgangspositie. In sporttermen zijn we zijn een hardloper met een goede conditie en prima vooruitzichten. We zitten in de kopgroep. Deze hordenloop zullen we moeten nemen en vergt een forse inspanning. Maar het vooruitzicht blijft goed” zegt Gerben.

Wil je meer lezen over de vooruitzichten?
– Economisch kwartaalbericht
– Sectorprognoses
– Regionale kenmerken

 

Vond je dit artikel interessant? Lees ook:

• Henk van Keulen: Dit zijn dé momenten om kansen te pakken en te groeien!
• Wilco Brinkhorst: Liever een nieuwe machine, dan een nieuwe auto!
• Jantine van de Kraats: Mannen op je bord!
• Lisette de Jong: Van postbode naar poelier en van fabrieksarbeid tot jonge mannen op het bord!

Lees alle artikelen op NEON Food Ondernemersnieuws